โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ดื้อต่อภูมิคุ้มกัน ติดเชื้อง่าย-แพร่ได้มากขึ้น

“นายแพทย์ธีระ” เปิดเผย โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ ดื้อต่อภูมิต้านทานทั้งจากวัคซีน เป็นโอกาสที่จะเกิดการติดเชื้อโรคได้ง่ายมากยิ่งขึ้นหรือแพร่กันได้มากขึ้นเรื่อยๆ

รศ.นพ.ธีระ วรธนารัตน์ ภาควิชาแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์เฟซบุ๊ก Thira Woratanarat กล่าวว่า 29 เดือนพฤศจิกายน 2565… เมื่อวานนี้ทั้งโลกติดเพิ่ม 174,759 คน ตายเพิ่ม 778 คน รวมแล้วติดไป 646,366,341 คน เสียชีวิตรวม 6,637,358 คน

5 ลำดับแรก ที่ติดเชื้อโรคสูงสุดเป็น ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ บราซิล ไต้หวัน แล้วก็ฝรั่งเศส

เมื่อวานนี้จำนวนติดเชื้อโรคใหม่มีประเทศจากยุโรปแล้วก็เอเชียครอง 7 ใน 10 ลำดับแรก แล้วก็ 13 ใน 20 ลำดับแรกของโลก

จำนวนติดเชื้อโรคใหม่ในทุก ๆ วันของทั้งโลกเดี๋ยวนี้ มาจากทวีปเอเชีย แล้วก็ ยุโรป รวมกันคิดเป็นร้อยละ 76.25 ของทั่วทั้งโลก ในขณะจำนวนการเสียชีวิตคิดเป็นร้อยละ 74.93

…ลักษณะสายพันธุ์ย่อยในออสเตรเลีย

Esterman A. ได้เผยแพร่เนื้อหาสาระเกี่ยวกับโควิด-19 ที่ระบาดในออสเตรเลียตอนนี้ พบว่าเป็นไปในลักษณะหลากหลายสายพันธุ์แบบ variant soup

โดยมีทั้ง BA.5 39%, BA.2.75 26%, BQ.1 19%, XBB 4% แล้วก็อื่น ๆ

ลักษณะดังที่กล่าวผ่านมาแล้ว เป็นที่คาดหมายกันว่าประเทศอื่น ๆ ก็จะเป็นไปในรูปแบบนี้ โดยมีสายพันธุ์ย่อยใหม่ ที่น่ากังวลอาทิเช่น BQ.1.x, XBB, BA.2.75.x ที่อาจมีสัดส่วนสูงแตกต่างกันไปในแต่ละทวีป แล้วก็จะมาเทคโอเว่อร์ BA.5 ในเวลาไม่นาน ทั้งนี้ BQ.1.x จะครองสัดส่วนนำ ในอเมริกา แล้วก็ ยุโรป ส่วน BA.2.75.x แล้วก็ XBB จะเด่นในแถบเอเชีย

การระบาดในไทยเรามีทิศทางจะเป็นไปในทิศทางข้างต้น

…ตีระฆังเตือนรับรองประเด็นการดื้อต่อภูมิต้านทาน

ทีมงานของ David Ho จากมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย ประเทศอเมริกา ได้เผยแพร่ผลที่ได้รับจากงานวิจัยใน bioRxiv เมื่อวานนี้ 28 เดือนพฤศจิกายน 2565

ชี้ให้เห็นว่า โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ ที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็น BQ.1.x แล้วก็ XBB นั้น

ดื้อต่อภูมิต้านทานทั้งจากวัคซีน แล้วก็การที่เคยติดเชื้อโรคมาก่อน มากกว่าสายพันธุ์อื่น ๆ ที่เคยระบาดมาก่อนหน้านี้อย่างมาก

แม้ข้อมูลทางสถานพยาบาลในปัจจุบัน ยังไม่มีหลักฐานรับรองว่าจะก่อให้เจ็บป่วยรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆกว่าสายพันธุ์ที่เคยระบาดเดิม

แต่ว่าความสามารถการดื้อต่อภูมิต้านทานที่มากขึ้นนั้น ย่อมมีผลทำให้เป็นโอกาสที่จะเกิดการติดเชื้อโรคได้ง่ายมากยิ่งขึ้น หรือ แพร่กันได้มากขึ้นเรื่อยๆเป็นเงาตามตัว

อย่างนี้เอง ที่เป็นตัวตอกย้ำให้มองเห็น ถึงจุดสำคัญของการป้องกันตัว ระหว่างการใช้ชีวิตประจำวัน ทั้งประเด็นการใส่หน้ากาก หลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง หลีกเลี่ยงสถานที่แออัดคับแคบระบายอากาศไม่ดี รักษาความสะอาด แล้วก็ เว้นระยะห่าง จากบุคคลอื่น

Personal protective behaviors เป็นเกราะป้องกันที่สำคัญที่สุด

…ทางเท้าประวัติศาสตร์การแพร่ ของแต่ละสายพันธุ์

โควิด-19 แพร่ระบาดมานับเป็นเวลาหลายปี โดยมีสายพันธุ์ที่หลากหลาย

ถ้าเทียบกันตัวต่อตัว จะพบว่า ในช่วงเวลา 100 วันแรกของการระบาด สายพันธุ์ Omicron นั้นแพร่ขยายไปยังประเทศอื่น ๆ ทั้งโลกได้มากกว่าสายพันธุ์อื่น ที่ระบาดมาก่อน ถึง 5 เท่า

แต่ละระลอกก่อนหน้าที่ผ่านมา ตั้งแต่สายพันธุ์ดั้งเดิม (Wuhan: Wild type), เบต้า, แกมม่า, อัลฟ่า, เดลต้า, และ Omicron นั้น ก็มีลักษณะของ ทวีปที่มีการระบาดหนัก ก่อนกระจายไปยังทวีปอื่น ๆ ที่แตกต่างกันไป

…สำหรับระลอกอนาคตนั้น ลักษณะการระบาดคงจะมีทิศทางแตกต่างไปจากอดีตกาล เนื่องจากว่ามีต้นสายปลายเหตุประเด็นการเดินทางระหว่างประเทศเกิดขึ้นมาก การระบาดจะเป็นลักษณะหลากหลายสายพันธุ์ เปลี่ยนกับการนำเข้า ส่งออก รวมทั้งความสามารถของเชื้อไวรัสแต่ละสายพันธุ์ พฤติกรรมการป้องกันตัว แล้วก็ การใช้ชีวิตของประชากร จำพวก แล้วก็ความครอบคลุมของวัคซีนที่ใช้ และอื่น ๆ

ผลพวงที่จะเกิดขึ้น ทั้งในทางจำนวนการรับเชื้อ การป่วย การเสียชีวิต แล้วก็ Long COVID นั้น จึงเป็นโอกาสสูง ที่จะเปลี่ยนกับนโยบายควบคุมป้องกันโรค แล้วก็ ความพร้อมเพรียง “จริง” ของระบบสาธารณสุขของประเทศนั้น ทั้งเรื่องยาที่ตามมาตรฐาน วัคซีนที่มีคุณภาพ บริการดูแลต่าง ๆ ว่าประชาชนในประเทศ จะเข้าถึง แล้วก็ พึ่งพาได้ไหม ยามที่เกิดปัญหา

ผลลัพธ์ที่พึงปรารถนาของทุกสังคม คือ ยามวิกฤติ ประชาชนสามารถพึ่งพา แล้วก็ได้รับการช่วยเหลือดูแลอย่างทันเวลา มีคุณภาพ โดยตลอด

ไม่ต้องเผชิญกับภาวการณ์สิ้นหวัง รอคอย กระทั่งต้องดิ้นรนตีกระปุกขวนขวายหาทางรอด กันเอาเองแบบ อัตตาหิ อัตตโน นาโถ

…เหตุการณ์ตอนนี้นั้น จำเป็นจะต้องดำเนินชีวิตอย่างมีสติ ไม่ประมาทสำหรับในการดำรงชีวิต

ปกป้องอย่างสม่ำเสมอ ทั้งตอนปฏิบัติงาน เรียน หรือท่องเที่ยว

ฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นให้ครบตามที่ได้กำหนด

ใส่หน้ากากอย่างถูกต้อง จะช่วยลดการเสี่ยงลงไปได้มาก

ยิ่งไปกว่านี้ ยังคงพบอาการของการสูญเสียการได้กลิ่น แล้วก็การรู้รส พบอาการแตกต่างจากปกติเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร กรุ๊ปอาการของระบบทางเดินหายใจ หายใจถี่ หายใจไม่สะดวก แล้วก็กรุ๊ปอาการนอกระบบ ที่ไปคล้ายคลึงกันกับสายพันธุ์เดลตาได้เช่นกัน

สำหรับคนที่สัมผัสเสี่ยงสูง หรือมีลักษณะเสี่ยงติดเชื้อโรค แนะนำให้ตรวจ ATK ด้วยตนเอง โดยควรที่จะทำการเลือก ATK ที่ได้รับมาตรฐาน แล้วก็ มีค่าความไว (Sensitivity) แล้วก็ ค่าความจำเพาะ (Specificity) ไม่ต่ำลงยิ่งกว่า 90%

อ้างอิง

1. Wang Q et al. Alarming antibody evasion properties of rising SARS-CoV-2 BQ and XBB subvariants. bioRxiv. 28 November 2022.

2. Tegally H et al. Global Expansion of SARS-CoV-2 Variants of Concern: Dispersal Patterns and Influence of Air Travel. medRxiv. 27 November 2022.

ข้อมูลที่ได้รับมาจาก รศ.นพ.ธีระ วรธนารัตน์